วันนี้ถ้าพูดถึงวง idol อย่าง BNK48 คิดว่าทุกคนน่าจะคุ้นเคยกันอย่างดี และถ้าใครที่บังเอิญเป็นแฟนคลับของน้องๆ เมมเบอร์ของวง น่าจะทราบแล้วว่าทางวงเพิ่งประกาศจัดงาน Senbatsu General Election หรือ งานเลือกตั้ง ครั้งแรกของ BNK48 ในช่วงต้นปีหน้า ซึ่งวันนี้ผมจะชวนทุกคนมาดูกันว่า เรารู้อะไรจากงานเลือกตั้งครั้งนี้บ้างครับ

กฏการเลือกตั้ง Senbatsu General Election

สำหรับผู้อ่านๆ ที่ไม่ใช่แฟนคลับของ BNK48 หรือวงใน 48 Group อาจจะสงสัยว่าการเลือกตั้งคืออะไร อันเดียวกับที่จะเลือกปลายเดือนกุมภาปีหน้ารึเปล่า แล้วทำไมต้องเลือกตั้งด้วยนะ เลยจะขอเล่าให้ฟังที่มาและวิธีการเลือกตั้งก่อนครับ

ตัวอย่าง poster หาเสียงของ Nana Okada จากงานเลือกตั้งประจำซิงเกิ้ลที่ 49, source: https://www.akb48.co.jp/sousenkyo49th/candidate_detail?id=334

ในทุกๆ single ของ 48 Group จะมีการคัดเลือกเมมเบอร์ที่ได้มีส่วนร่วมใน single นั้นๆ เราเรียกเมมเบอร์กลุ่มนี้ว่า Senbatsu ซึ่งในแต่ละ single จะมีเมมเบอร์เพียง 16 คนท่านั้นที่ได้รับเลือก และ Senbatsu จะเปลี่ยนไปเรื่อยๆในทุกๆ single ซึ่งเดิมทีการคัดเลือกเมมเบอร์นี้จะใช้ปัจจัยต่างๆ เช่น บุคคลิก ความนิยม และอื่นๆตามความเหมาะสม ตามดุลพินิจของฝ่ายบริหารของ 48 Group

ซึ่งแน่นอนว่าเมมเบอร์ที่ได้ Senbatsu ก็จะได้โอกาสในการสร้างความนิยมมากกว่าเมมเบอร์คนอื่น และปกติแล้ว Senbatsu ก็มักจะเป็นเมมเบอร์ที่ได้รับความนิยมสูงเสมอๆ ทำให้แฟนคลับของเมมเบอร์ที่ได้รับความนิยมรองลงมาเริ่มตั้งคำถามกับดุลพินิจของฝ่ายบริหารของวง ทางฝ่ายบริหารจึงจัดงานเลือกตั้งเพื่อให้แฟนๆได้โหวตเมมเบอร์ที่ตัวเองสนับสนุนผ่านการซื้อบัตรเลือกตั้ง เพื่อได้โอกาสให้ได้เป็น Senbatsu นั่นเอง

โดยการเลือกตั้ง Senbatsu ก็จะเหมือนกับการเลือกตั้งทั่วๆไป คือเมมเบอร์ที่สมัครลงเลือกตั้งจะต้องหาเสียง ผ่านทางการทำโปสเตอร์ และ คลิปแนะนำตัว ซึ่งอันหลังนี้เองที่เราจะมาดูกันครับ

ข้อมูล

อย่างที่บอกไปตอนต้นว่า เมมเบอร์ทั้ง 51 คนจากทั้ง 2 รุ่นของ BNK48 ได้สมัคร Senbatsu General Election ครั้งแรกของไทย โดยทาง BNK48 Office ได้ปล่อยคลิปหาเสียงของน้องๆทุกคนออกมาเมื่อวันที่ 16 พฤศจิกายนที่ผ่านมาผ่าน official youtube ของวง

โดยผมใช้ Youtube Data API ของ google ดึงข้อมูลคลิปหาเสียงทั้งหมดออกมาเพื่อวิเคราะห์ครับ ข้อมูลทั้งหมดนี้ผมดึงมาเมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน หรือ 6 วันหลังจากที่คลิปหาเสียงถูกปล่อยออกมาครับ

การวิเคราะห์ (เบื้องต้น)

จากคลิปหาเสียงของน้องๆแต่ละคนที่ดึงมาจาก youtube ผมอยากรู้ว่าเกือบหนึ่งอาทิตย์ที่ผ่านมา มีคนมาดูแล้วเป็นอย่างไรบ้าง และเผื่อจะได้รู้ว่าน้องๆ ที่เราคอยแอบให้กำลังใจอยู่ พอจะมีหวังได้ติด Senbatsu บ้างมั้ยน้า

ก่อนอื่นเรามาดูภาพรวมของเมมเบอร์กันก่อนดีกว่าครับ ปัจจุบันมีเมมเบอร์ที่เคยเป็น Senbatsu แล้วทั้งหมด 22 คน และ อีก 29 คนที่ยังไม่เคย ซึ่งในจำนวน 29 คนนี้มีรุ่นที่ 1 รวมอยู่ด้วย 2 คน นั่นก็คือ นิ้งและเปี่ยม นั่นเองครับ

เพื่อให้เปรียบเทียบได้ชัดเจนขึ้น ผมนำอันดับเมมเบอร์ที่มีผู้ติดตามใน facebook จาก page BNK48 Stats Notification ซึ่งรวบรวมข้อมูลความนิยมของเมมเบอร์บน social network ต่างๆ

Histogram ยอด like facebook page ของเมมเบอร์แต่ละคน (ข้อมูลจาก page BNK48 Stats Notification)

จำนวน like facebook page ของเมมเบอร์แต่ละคนเรียงจากน้อยไปมากบน log sacle จะเห็นว่ามีการแบ่งกลุ่มอย่างชัดเจน (ข้อมูลจาก page BNK48 Stats Notification)

จะเห็นว่ายอดผู้ติดตามของ ace อย่าง เฌอปรางค์ (646,350) และปัญ (607,880) ห่างจากลำดับที่ 3 อย่างอร (389,303) เกือบเท่าตัว และกลุ่ม Top 15 ก็ห่างจากเมมเบอร์ที่เหลือมากทีเดียว ที่น่าสนใจคือในกลุ่ม Top 15 นี้มีรุ่นที่ 2 เข้ามาด้วย 2 คนคือ มิวนิค (211,088) และ แนทเทอรีน (192,426) ครับ นอกเหนือจากนั้นเราจะเห็นว่าสามารถแบ่งกลุ่มเมมเบอร์ด้วยยอด like ได้หลายกลุ่มซึ่งมองเร็วๆ เราอาจจะแบ่งได้ถึง 9 กลุ่มเลยทีเดียวครับ

ทีนี้เรามาดูกันครับว่า ความนิยมใน facebook ของน้องๆ BNK48 จะสอดคล้องกับ stats ของคลิปหาเสียงของน้องๆใน youtube รึเปล่า?

---

ก่อนจะไปดูข้อมูลกัน ผมอยากเริ่มจากสมมติฐานดังนี้

• แต่ละ social network มีลักษณะที่แตกต่างกัน เช่น ใน facebook อาจเข้าถึงคนส่วนใหญ่ (ต่อไปจะแทนว่ากลุ่ม mass)ได้ดีกว่า แต่อาจจะไม่ใช่กลุ่มแฟนคลับที่สนับสนุนน้องๆ (ต่อไปจะแทนว่ากลุ่ม hardcore นะครับ) เช่น การซื้ออัลบั้ม หรือ ไปร่วมคอนเสิร์ต
• แฟนคลับใน youtube โดยเฉพาะคนที่เข้ามาดูคลิปหาเสียง ซึ่งเนื้อหาเฉพาะทางมากๆ น่าจะเป็นแฟนคลับกลุ่ม hardcore มากกว่า

ด้วยสมมติฐานทั้งสองข้อผมคิดว่า ข้อมูลที่ได้จากคลิปแนะนำตัว Senbatsu น่าจะสะท้อนความนิยมในตัวเมมเบอร์จากกลุ่ม hardcore fanclub ได้ชัดเจนกว่าใน social media อื่นๆ

ทีนี้เรามาดูกันครับว่า หลังจากผ่านมาเกือบ 1 อาทิตย์ น้องๆแต่ละคนโปรโมตตัวเองผ่านคลิปหาเสียงได้เป็นอย่างไรบ้าง

จำนวน View คลิปหาเสียงของบน Youtube (ขวา) Histogram ตามจำนวน View (ซ้าย) จำนวน View เรียงจากน้อยไปมาก (ข้อมูลถึงวันที่ 22 พฤศจิกายน 2018)

จะเห็นได้ว่ารูปแบบการกระจายตัวของยอด view เมื่อแบ่งด้วยจำนวนช่องเท่ากัน ยอด view ใน youtube สามารถแบ่งออกเป็น 4 กลุ่มอย่างชัดเจน ซึ่งสอดคล้องกับยอด view เมื่อนำมาเรียงจากน้อยไปมาก โดยผมจะขอเจาะลงไปที่กลุ่ม Top 13 ของยอด view คลิปหาเสียง เนื่องจากทั้ง 2 กราฟด้านบน จะเห็นว่าในกลุ่มนี่มีช่องว่างที่ห่างจากกลุ่มอื่นพอสมควร เรามาดูกันครับว่า 13 คนนี้มีใครบ้าง

เมมเบอร์ที่มียอด view สูงสุดก็ยังเป็นเฌอปรางค์อยู่ครับ แต่อันดับ 2–5 แตกต่างกับยอด like ใน facebook อย่างมาก จะมีแค่เนยคนเดียวที่ยังติด top 5 อยู่ (fb: 5, yt: 4) ซึ่งเมมเบอร์ที่เข้ามาในมุมนี้คือ ปูเป้ (fb: 12, yt: 2), โมบายล์ (fb: 7, yt: 3), และ มิวสิค (fb: 6, yt: 5) ครับ ซึ่งในกลุ่มแฟนๆของ BNK48 ทั้งปูเป้และโมบาลย์ถือเป็นเมมเบอร์ที่มีฐานแฟนๆที่แข็งแรงมากๆ

และยิ่งไปกว่านั้น เราเห็นว่ามีรุ่นที่ 2 เข้ามาติดอันดับด้วย 2 คนเช่นเดียวกับฝั่ง facebook ซึ่งก็คือ วี (fb: 22, yt: 11) และ ผักขม (fb: 25, yt: 13) นั่นเอง ซึ่งผมประหลาดใจในกรณีของวีมากเลยทีเดียว เพราะในฝั่งของยอด view สูงกว่าแก้ว (fb: 9, yt: 12) ซึ่งถือเป็นหนึ่งในรุ่นที่ 1 ที่ได้รับความนิยมเป็นอันดับต้นๆ อย่างไรก็ตามในเคสของวีนี้ก็สอดคล้องกับข้อมูลจาก app BNK48 Official ที่ให้แฟนๆ ตอบแบบสอบถามว่าใครคือเมมเบอร์หลักที่ตัวเองสนับสนุน ซึ่งปรากฏว่าวีก็เป็นรุ่นที่ 2 ที่ได้รับความนิยมสูงสุดเช่นกัน

จำนวน Like คลิปหาเสียงของบน Youtube (ขวา) Histogram ตามจำนวน View (ซ้าย) จำนวน Like เรียงจากน้อยไปมาก (ข้อมูลถึงวันที่ 22 พฤศจิกายน 2018)

ในฝั่งของจำนวน like ตัวเลขก็ยังไปในทิศทางเดียวกับจำนวน view แต่มีการเปลี่ยนลำดับบ้างแต่ก็ยังเป็นเมมเบอร์กลุ่มเดียวกับในกรณีของจำนวน view ซึ่งพอจะบอกได้ว่าสามารถแบ่งกลุ่มเมมเบอร์ตามความนิยมได้จริงๆ ครับ

ทีนี้มาดูกันว่า สัดส่วนของยอด view และ like ของน้องๆแต่ละคนเป็นอย่างไรบ้าง โดยสัดส่วน view/like ทำให้เรารู้คร่าวๆว่ามีคนดูซ้ำบ่อยแค่ไหน ซึ่งอาจจะทำให้เราได้ข้อมูลที่น่าสนใจเพิ่มขึ้น

เนื่องจากเมมเบอร์ที่สมัครเลือกตั้งมีทั้งที่เคยและไม่เคยเป็น Senbatsu มาก่อน ผมจึงแยกข้อมูลทั้ง 2 กลุ่มออกจากกันก่อนที่จะดูการกระจายตัว เพราะมีความเป็นไปได้ว่า แฟนคลับของทั้ง 2 กลุ่มอาจจะมีพฤติกรรมที่แตกต่างกัน ซึ่งเราพบว่ามีความแตกต่างกันจริงๆ ในกลุ่มเมมเบอร์ที่เคยติด Senbatsu (19.6465 views/like) แล้วมีค่าเฉลี่ยของ view/like ต่ำกว่ากลุ่มที่ยังไม่เคยติด Senbatsu (20.7030 views/like) และเมื่อรวมเมมเบอร์ทั้งสองกลุ่มเข้าด้วยกัน เราได้อันดับออกมาดังนี้

นอกจากนี้ยังพบข้อมูลที่น่าสนใจอีกอย่างนึงจากมุมนี้ นั่นก็คือเราพบเมมเบอร์หนึ่งคนที่มีแฟนคลับชอบดูคลิปหาเสียงเป็นพิเศษ โดยเมมเบอร์คนนั้นก็คือ มิโอริ โดยที่มีสัดส่วน views/like สูงถึง 25.3612 หรือคิดเป็น z-score ที่ 2.3266 เลยทีเดียว ซึ่งถ้าไม่นับ มิโอริ แล้ว เปี่ยมเป็นเมมเบอร์ที่แฟนคลับดูคลิปซ้ำบ่อยที่สุดครับ

แล้วสรุปว่าเรารู้อะไรบ้าง?

จากการวิเคราะห์ข้อมูลจากยอด view คลิปหาเสียงของเมมเบอร์ทั้ง 51 คนบน youtube เบื้องต้น เราพบว่า youtube น่าจะเป็น social media ที่ใช้ความนิยมของเมมเบอร์ที่สะท้อนความเป็นจริงที่สุด เนื่องจาก

• เราพบว่าเมมเบอร์ที่ได้รับความนิยม โดยเฉพาะในกลุ่มที่ได้รับความนิยมสูง (Top 13) สอดคล้องกันในมุมจำนวน view และ จำนวน like
• เราว่า วี เป็นเมมเบอร์รุ่นที่ 2 ที่อยู่ในกลุ่มที่ได้รับความนิยมสูง ซึ่งสอดคล้องกับข้อมูลที่ app BNK48 Official เก็บได้
• เราพบความแตกต่างในค่าเฉลี่ยของจำนวน views/like ของเมมเบอร์ในกลุ่มที่ยังไม่เคยติด Senbatsu สูงกว่ากลุ่มที่ติดแล้ว ซึ่งอาจจะมาจากที่แฟนคลับของเมมเบอร์ที่ยังไม่เคยได้ Senbetsu เห็นว่าการเลือกตั้งเป็นโอกาสดีที่เมมเบอร์ที่ตนเองสนับสนุนจะชนะ

ทั้งนี้ทั้งนั้น การวิเคราะห์นี้เป็นแค่การวิเคราะห์เบื้องต้นเท่านั้น เพราะยังมีอีกหลายปัจจัยที่เรายังไม่ได้นำมาคิด เช่น จำนวน view และ like อาจจะมีความสัมพันธ์กันสูงมากจนกระทั่งทั้งคู่คือตัวแปรเดียวกัน ซึ่งจะทำให้ข้อสรุปข้างต้นใช้ไม่ได้ทันที

หลายๆคนอ่านมาถึงตรงนี้ อาจจะมีคำถามว่า ต่อให้ข้อสรุปพวกนี้ถูกต้อง แล้วเราเอาไปทำอะไรได้ล่ะ?

ผมสมติอย่างงี้ว่า ผมมีสินค้าชิ้นนึงที่ต้องการขาย tie-in กับน้องๆ BNK48 และผมบังเอิญอยากจะโฆษณาให้ผ่าน social media ผมก็น่าจะเลือกโฆษณาผ่าน youtube มากกว่า facebook ใช่มั้ยครับ และ ถ้าเลือกได้ผมก็คง focus โฆษณานี้ไปที่แฟนคลับของน้องๆที่ยังไม่ติด Senbatsu เพราะผมรู้ว่าโดยเฉลี่ยแล้วแฟนคลับของน้องๆกลุ่มนี้ใช้เวลาดู content มากกว่าอีกกลุ่มถึง 1 เท่าตัวของเวลา content ดังนั้นมีโอกาสที่โฆษณาของผมจะเข้าถึงลูกค้าได้มากกว่า

สวัสดีครับ